Op internet worden enorm veel gegevens (data) verzameld. Tweets, video’s, foto’s, zoekresultaten en profielen op sociale media. Maar ook gegevens die je misschien onbewust achterlaat, zoals informatie over waar je op klikt, wat je kijkt en wat je liket.
Deze gegevens maken het voor bedrijven steeds makkelijker om jouw gedrag te voorspellen en te beïnvloeden. Hoe zorg je ervoor dat je controle houdt over jouw gegevens?
Wat is big data?
De hoeveelheid gegevens die we met z’n allen achterlaten op internet groeit explosief, omdat alles en iedereen online is. Die enorme berg aan digitale gegevens noemen we big data.
Dit kunnen gegevens zijn die je zelf op internet zet, zoals foto’s en video’s. Of de gegevens die je invult als je iets koopt in een webwinkel. Maar dit kunnen ook gegevens zijn die je ongezien achterlaat, bijvoorbeeld over je gedrag op sociale media of websites. Al die gegevens kunnen worden opgeslagen en geanalyseerd. Dat kan heel handig en waardevol zijn, maar brengt ook risico’s met zich mee.
Voordelen van big data
Het voordeel voor commerciële bedrijven is dat ze meer inzicht krijgen in het (koop)gedrag van hun klanten. Ze analyseren de data die hun klanten achterlaten en bepalen daarmee hun strategie.
Dat is ook voor consumenten handig, want het aanbod kan beter aangepast worden op hun wensen en gedrag. Denk aan zorg op maat, onderwijs op maat en aanbiedingen op maat. Big data maakt het je makkelijk.
Ook gemeentes of de politie maken steeds vaker gebruik van big data. Meer informatie over gedrag van mensen kunnen ze beleid maken of risico’s inschatten.
» In het dossier Slimme apparaten lees je meer over technologie die werkt op basis van big data
» Wist je dat veel van jouw gegevens worden verzameld met cookies? Lees hier meer over cookies
Nadelen van big data
Het verzamelen van big data kan je privacy schaden. Veel mensen weten niet dat hun gegevens worden doorverkocht aan andere organisaties. Je verliest hierdoor de controle over wie wat over jou weet. Wel moeten organisaties en overheden zich in Europa aan de privacywet houden. Deze wet geeft je meer controle over jouw gegevens.
Ook hebben gegevens meestal meer dan één eigenaar. De gegevens kunnen worden verzameld uit verschillende bronnen en komen van verschillende aanbieders. Daarna worden ze geanalyseerd en worden er conclusies getrokken over wat die gegevens zeggen. Bijvoorbeeld over het gedrag van mensen. Een nadeel hiervan is dat er verkeerde conclusies kunnen worden getrokken, omdat niet meer duidelijk is wat de originele context was.
Big data geeft gemakkelijk inzicht, bijvoorbeeld in gedrag of interesses van mensen. Een risico hiervan is dat de gegevens gezien worden als neutraal of objectief. Terwijl de conclusies die worden getrokken uit de gegevens helemaal niet hoeven te kloppen. Het blijft belangrijk om kritische vragen te stellen. Bijvoorbeeld over wat de gegevens nu écht zeggen. En met welk doel de gegevens zijn verzameld of worden ingezet.
Met algoritmes wordt aanbod op internet afgestemd op jouw persoonlijke voorkeuren. Daardoor kom je minder snel andere meningen tegen. Zo kan de inzet van big data leiden tot een zogenoemde filterbubbel.
Nieuwe Europese Regels
Twee nieuwe Europese wetten, de Digital Markets Act (DMA) en de Digital Services Act (DSA), gaan in de toekomst ook invloed hebben op hoe grote techbedrijven (zoals Meta en Google) jouw data verzamelen en bewaren.
Hoewel de wetten door de Europese Commissie zijn goedgekeurd moeten de wetten nog door de Europese Raad worden aangenomen. De DSA wordt uiterlijk op 1 januari 2024 officieel. Voor de DMA geldt dat de wet een halfjaar na de acceptatie door de Raad in werking treedt.
In deze wetten staat bijvoorbeeld:
- Bedrijven die op meerdere platforms persoonlijke data over jou verzamelen (zoals Meta op Facebook en Instagram), mogen die gegevens alleen combineren als je daar expliciet toestemming voor geeft.
- Persoonlijke gegevens van minderjarigen mogen helemaal niet commercieel gebruikt worden, zoals voor marketing of gepersonaliseerde advertenties.
- Socialemediabedrijven moeten duidelijk maken dat ze gebruik maken van algoritmes.
- Het weigeren van cookies moet een stuk makkelijker worden voor consumenten.
» Lees in dit artikel van NU.nl wat de DSA en DMA voor jou kunnen gaan betekenen
Aan de slag! Bescherm je privacy
- Op veiliginternetten.nl krijg je veel tips om je digitale sporen te wissen
- Ook op autoriteitpersoonsgegevens.nl lees je over de bescherming van je persoonsgegevens
- Opzoek naar meer tips op het gebied van het beschermen van je privacy? Zie het dossier Privacy
- Met de tool My Data Done Right krijg je inzicht in welke persoonlijke gegevens organisaties over jou in handen hebben en kun je een beroep doen op de privacywet
Veelgestelde vragen
Ook wetenschap, overheid en journalistiek maken gebruik van big data.
- Om te achterhalen wat er bij ziektes precies misgaat in het lichaam, bestudeerden wetenschappers de gevolgen van DNA-veranderingen bij 8000 personen.
- Een bekend voorbeeld van big data bij de overheid is de enorme hoeveelheid gegevens die de Amerikaanse inlichtingendienst NSA verzamelt van internetgebruikers over de hele wereld.
- In het televisieprogramma Big Data: de Shell search is te zien hoe journalisten met datamining informatie naar boven halen.
- De Nederlandse overheid koppelt gegevens uit diverse bestanden aan elkaar om daaruit te destilleren of zij frauderen met belasting of uitkeringen. Zo is big data een hulpmiddel in de strijd tegen (digitale) criminaliteit.
Algoritmes spelen een steeds grotere rol in ons mediagebruik. Zo bepaalt Facebook met algoritmes wat je op je tijdlijn ziet en kan YouTube jou nieuwe filmpjes aanbevelen. Algoritmes bieden veel gemak, maar kunnen er bijvoorbeeld ook voor zorgen dat je in een filterbubbel terechtkomt.
» In het dossier Algoritmes ontdek je alles over de kansen en risico’s van algoritmes, met uitleg, filmpjes, voorbeelden en tips
Als je surft, laat je (digitale) sporen achter op internet. Zo weten bedrijven veel over jouw voorkeuren en interesses. Op basis daarvan bieden ze je artikelen, foto’s, filmpjes jij het liefst wil zien. Dat noemen we content op maat.
Content op maat vraagt om mediawijze consumenten. Het kan immers onduidelijk zijn waar bepaalde content vandaan komt, hoe deze tot stand komt en met welke intenties de makers de content aanbieden. Ook kan het zorgen voor minder diversiteit in de content die je te zien krijgt.
Ook in het onderwijs worden – dankzij digitale leeromgevingen en lesmethodes – allerlei gegevens opgeslagen. Het analyseren van die data is nuttig; we kunnen meten en analyseren hoe scholieren zich gedragen. Dit noemen we Learning Analytics.
In de publicatie Big Data, van hype naar actie wordt gekeken of en hoe je studiesucces van mbo-leerlingen kunt beïnvloeden met het analyseren van big data.
Accepteer jij alle cookies als een website dit vraagt? Lees eerst even dit, voordat je op ‘alles accepteren’ klikt:
Cookies zijn kleine bestandjes die door een website op je computer worden gezet. Ze verzamelen gegevens over jou en je surfgedrag. Soms is dat heel handig: dankzij cookies hoef je niet zelf je wachtwoord te onthouden. Maar cookies schenden ook je privacy. Dankzij cookies weten bedrijven precies wat jij op internet doet. Ze verkopen die gegevens soms door aan de hoogste bieder, zodat jij vervolgens advertenties te zien krijgt die passen bij je surfgedrag.
Welke cookies accepteer jij? Veilig internetten legt uit welke soorten cookies er zijn
- Vergiftig je data: drie manieren om Big Tech te slim af te zijn – NetwerkMediawijsheid.nl
- Een Data Detox Kit voor jongeren: hoe ga je bewust om met media? – NetwerkMediawijsheid.nl
- Waar vind je jouw data? – VPRO Tegenlicht
- Wat doen de VS met geheime informatie over miljoenen burgers? – Trouw
- Wat kan, wil en mag je er allemaal mee? – Emerce
Meer weten?
Wil je meer informatie over big data, kijk dan eens bij deze organisaties:
