Uitgelichte dossiers Veilig online

Privacy

Privacy op internet » tips voor leerlingen, scholen en ouders

Bij het gebruik van (sociale) media speelt privacy een belangrijke rol. Wanneer iets online staat, heb je nauwelijks meer controle over die informatie. Dat kan jaren later nog vervelende gevolgen hebben.

Wie kan jouw gegevens zien en wat mag diegene van jou weten? Hoe wordt jouw privacy beschermd en wat kun je zelf doen?


Oktober is cybersecuritymaand. In die maand vraagt Alert Online aandacht voor bewustwording rondom online veiligheid en het stimuleren van veilig gedrag. Bekijk de activiteiten en tips


Wat is privacy?

Privacy betekent dat je dingen kunt doen zonder dat de buitenwereld daar weet van heeft, inbreuk op maakt of invloed op heeft. Privacy schermt je af van bespieding en beïnvloeding. Het is het recht om met rust gelaten te worden.

Privacy betekent dus ook:

  • Zelf bepalen wie welke informatie over jou krijgt
  • Het recht om vertrouwelijk te communiceren

Bij het gebruik van digitale media moet je als gebruiker altijd stilstaan bij de vraag: wie kan deze informatie zien–en wat mag diegene van mij weten?

Wat zijn de risico’s?

Je hebt nauwelijks controle over foto’s of informatie die online staan en/of zijn doorgestuurd. Dat kan jaren later nog nare gevolgen hebben.

Cookies kunnen handig zijn, die onthouden bijvoorbeeld je wachtwoord. Maar met cookies wordt ook opgeslagen welke websites je bezoekt of wat je leuk vindt op sociale media. Dat soort informatie wordt gebruikt om een persoonsprofiel te maken. Zo kunnen adverteerders jou heel gericht hun advertenties tonen.

Wees je hiervan bewust. Weet wat je plaatst en wie het ziet. Realiseer je dat je op internet digitale sporen nalaat.

» Wil je een foto of filmpje delen waar iemand anders op staat? Denk dan ook aan de privacy van de ander
» Welke cookies accepteer jij als je op een website komt? Veiliginternetten legt uit waar je op kunt letten

Privacywet in het digitale tijdperk

Op internet laten we onze digitale sporen bewust maar vaak ook onbewust achter. Denk aan onze persoonsgegevens die we steeds vaker (online) delen. Deze persoonsgegevens worden ergens opgeslagen en soms ook gedeeld of verkocht aan derde partijen.

Vanaf 2018 geldt in de hele Europese Unie een nieuwe privacywet rondom deze persoonsgegevens, de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG, ook wel bekend als GDPR). Deze wet geeft je meer bescherming en zeggenschap over informatie van jezelf die je deelt met organisaties en bedrijven. Door de nieuwe regels sta je sterker in het beschermen van je privacy.

» Dit houdt de privacywet in voor jouw online privacy

Twee nieuwe Europese wetten, de Digital Markets Act (DMA) en de Digital Services Act (DSA), gaan in de toekomst ook invloed hebben op je online privacy. De Digital Servises Act en de Digital Markets Act zijn in 2022 goedgekeurd, maar nog niet van kracht. Naar verwachting gaat de nieuwe wetgeving in 2024 in.

In deze nieuwe wetten staat onder meer:

  • Bedrijven die op meerdere platforms persoonlijke data over jou verzamelen (zoals Meta op Facebook en Instagram), mogen die gegevens alleen combineren als je daar expliciet toestemming voor geeft.
  • Persoonlijke gegevens van minderjarigen mogen helemaal niet commercieel gebruikt worden, zoals voor marketing of gepersonaliseerde advertenties.

» Lees in dit artikel van NU.nl wat de DSA en DMA voor jou kunnen gaan betekenen

Tips om je online privacy te beschermen:

Welke gegevens laat jij achter? Zo verklein je je digitale voetafdruk:
  • Gebruik anonieme zoekmachines, zoals Startpage of DuckDuckGo
  • Browsers zoals FireFox bieden gebruikers de optie om anoniem te surfen via een privévenster
  • Privacy-management: welke informatie hebben Google, Snapchat & LinkedIn over jou opgeslagen?
  • Veel advertentiebedrijven volgen wat je doet op internet. Hoe zit dat bij jou? Bekijk de tips van de Consumentenbond
  • Krijg grip op je online data met My Data Done Right: bekijk, verwijder, corrigeer of neem je gegevens mee
  • Met de plugin Ghostery kun je zicht houden op welke websites en bedrijven online data van je verzamelen. In de video van VillaMedia wordt uitgelegd hoe dit werkt
  • Bits of Freedom heeft tips en tools verzameld over online privacy en communicatievrijheid. Bijvoorbeeld 6 kant-en-klare antwoorden op de vraag ‘Ik heb toch niets te verbergen?’
  • Meer weten over wat wel en niet mag als het gaat om data? De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) biedt informatie per onderwerp
  • VPNgids.nl biedt een kennisbank met informatie en tips over o.a. veilig internetten, proxyservers en VPN-verbindingen
  • Zoek uit wat er online over je te vinden is en schoon dit zo nodig op. 3FM DJ Joost deed acht dagen lang een data detox en neemt je mee in het proces
Houd controle over wie bij jouw gegevens kan komen. Zo vergroot je je veiligheid:
  • Stel tweestapsverificatie in als extra beveiliging van je account
  • Scherm je profiel op sociale media af, zodat alleen bekenden het kunnen zien
  • Gebruik je Windows 10? Bescherm je privacy met dit stappenplan
  • 12 tips om je digitale ik te beschermen
  • Controleer regelmatig je accountgegevens (zoals je telefoonnummer) en update ze indien nodig
  • Wat moet je weten over goede wachtwoorden, en hoe veilig zijn die van jou? Gebruik deze handige infographic
  • Vraag altijd toestemming aan iemand voordat je een foto online plaatst of iemand tagt
Test je privacy en vergroot je kennis:

Aan de slag met privacy in de klas

  • Het lesprogramma Online Masters van VodafoneZiggo bevat het level Persoonsgegevens en Privacy. In dit level gaan leerlingen (bovenbouw po en onderbouw vo) aan de slag met online privacy en de vraag: ‘Ben jij de baas over jouw gegevens?’
  • Met het lespakket Privacy van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) leren kinderen van groep 7 en 8 over privacy en persoonsgegevens
  • Mediawijs (het Vlaamse kenniscentrum digitale en mediawijsheid) en de Vlaamse Privacycommissie hebben het lespakket ‘De nieuwe privacywet van A tot Z’ ontwikkeld. Jongeren vanaf 12 jaar worden met het lespakket geïnformeerd over hun rechten en de AVG
  • Hoe breng je privacy onder de aandacht van leerlingen? Wat moeten zij weten over de principes van de Europese privacywet (AVG)? Mediawijs biedt de Mediawegwijzer: Het Privacy ABC
  • Met Databaas 2.0 van de Nationale Academie voor Media & Maatschappij leren kinderen van 10-15 jaar in vier lessen over online privacy
  • Een app of digitale toepassing gebruiken in de klas? Met de Kennisnet appchecker kun je controleren wat dat betekent voor de privacy van je leerlingen

Veelgestelde vragen

Hoe veilig is (openbare) wifi?

Thuis kun je je wifi-netwerk goed beveiligen. Maar buitenshuis, zoals in de horeca, op een evenement of op het vliegveld, is dat lastiger. Daar is 3G/4G aan te bevelen.

Volgens veiliginternetten.nl is het gebruik van een openbaar wifi-netwerk nooit veilig, ook niet als er wachtwoord wordt gebruikt.

» Tips om via een VPN-verbinding veilig op openbare wifi te surfen
» Tips om je wifi-netwerk thuis te beveiligen

Wat zijn cookies?

Accepteer jij alle cookies als een website dit vraagt? Lees eerst even dit, voordat je op ‘alles accepteren’ klikt:

Cookies zijn kleine bestandjes die door een website op je computer worden gezet. Ze verzamelen gegevens over jou en je surfgedrag. Soms is dat heel handig: dankzij cookies hoef je niet zelf je wachtwoord te onthouden. Maar cookies schenden ook je privacy. Dankzij cookies weten bedrijven precies wat jij op internet doet. Ze verkopen die gegevens soms door aan de hoogste bieder, zodat jij vervolgens advertenties te zien krijgt die passen bij je surfgedrag.

Welke cookies accepteer jij? Veilig internetten legt uit welke soorten cookies er zijn

Wat kun je doen om je privacy en veiligheid te vergroten op sociale media?

Zowel FacebookTwitter, Instagram als Snapchat beschikken over een helpcentrum, waarin handige tips staan beschreven hoe je je privacy & veiligheid kunt vergroten. Ook heeft Facebook een portal voor ouders met opvoedingstips en advies van experts.

Veiligheidscentrum Facebook 
Portal voor ouders op Facebook
Veiligheidscentrum Twitter
Helpcentrum Instagram (Privacy- en veiligheidscentrum)
TikTok-ondersteuning (Beleid- en veiligheid)
Snapchat-ondersteuning (Beleid- en veiligheid)

Ook handig: 
Uitlegvideo’s van Veilig Internetten. oe de cyberskillstest op alertonline.nl om erachter te komen of jij verantwoordelijke keuzes maakt op het internet.

Wat is een sterk wachtwoord?

Een sterk wachtwoord is niet te raden en moeilijk te kraken door een computer. De website veiliginternetten.nl geeft deze tips:

  • Gebruik nooit voor de hand liggende woorden of reeksen, zoals de naam van je partner of kinderen, reeksen als 12345 of qwerty, welkom01 of één bestaand woord uit het woordenboek
  • Gebruik naast gewone letters en cijfers ook hoofdletters, leestekens en bijzondere karakters, zoals @, &, % en =
    Pas op: de 1e tip blijft gelden: geen bestaand woord en daarvan de a vervangen door @ of i door 1. Hackers kennen deze trucjes ook.
  • Maak een wachtwoord van minimaal 8 karakters. Dat is het minimum, hoe langer hoe beter.
  • Pas een Shift-ritme toe. Dat betekent dat je bv. bij de eerste 5 karakters van je wachtwoord de Shift-toets ingedrukt houdt en bij de tweede 5 karakters niet. Med!@w1j$? wordt dan MED!@w1j$?

Hoe sterk is jouw wachtwoord? Check het op veiliginternetten.nl

Tip: Je kunt ook een wachtzin maken: inmijntu1nst@@nwel_z3ven-b0men!

Wat is de meldplicht datalekken?

Op 1 januari 2016 is de meldplicht datalekken ingegaan. Organisaties zijn verplicht een ernstige datalek te melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Bij een datalek gaat het om toegang tot of vernietiging, wijziging of vrijkomen van persoonsgegevens bij een organisatie zonder dat dit de bedoeling is.

Bedrijven die een datalek willen melden, doen dit via het meldloket datalekken.

Hoe bescherm je als school de privacy van je leerlingen?

Scholen hebben een speciale verantwoordelijkheid als het gaat om privacy, omdat leerlingen door hun leeftijd extra kwetsbaar zijn. Meer over het maken van een goed beleid op het gebied van privacy lees meer in dossier Schoolleiding en -bestuur.

Wat heeft het deep/dark web te maken met privacy?

Alle sites en links die niet te vinden zijn in zoekmachines zoals Bing, Google en DuckDuckGo vallen onder het deep web. Denk hierbij aan internetbankierpagina’s, privéfoto’s op facebook (zet daarom altijd je foto’s op privé!) en interacties op Twitter. De sites op het deep web zijn niet bedoeld voor het grote publiek, maar voor een kleine selectie mensen. Je komt hier dan ook vaak alleen bij als je bent ingelogd.

Het dark web

Het dark web is een klein deel van het deep web dat alleen te betreden is via een speciale browser, bijvoorbeeld Tor (The Union Router). Tor dankt zijn naam aan een ui, een ui kun je steeds verder uitpellen door de verschillende lagen. Dit gebeurt ook met de informatie van Tor-gebruikers, het wordt in kleine deeltjes naar willekeurige computers gestuurd en daar versleuteld. Hierdoor surf je vrijwel anoniem op het dark web. Hier hebben mensen in bijvoorbeeld China veel baat bij, aangezien de Chinese overheid veel sites heeft geblokkeerd wegens censuur.

Wat is het gevaar van het dark web?

Door de anonimiteit van de Tor browser is het dark web een gewilde plek voor grootschalige illegale zaken. Denk aan zwarte marktplaatsen waar je wapens kan kopen en sites waar pedofielen, hackers en oplichters actief zijn.

Het gebruik maken van Tor en surfen op het dark web is in principe niet illegaal en vrijwel anoniem. Wel is het advies om weg te blijven van het dark web: je computer kan makkelijk worden besmet met virussen en je kunt op ongewenste sites terecht komen.

Kijk daarom altijd uit met wie je in contact komt of welke site je bezoekt op het dark web.

Wat betekent de AVG privacywet voor mijn online privacy?

De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) is een privacywet die geldt vanaf 2018 in de hele Europese Unie. Met de AVG is de bescherming van persoonsgegevens in alle landen van de EU hetzelfde geregeld.

Met de AVG privacywet krijg je meer bescherming en zeggenschap over informatie van jezelf die je deelt met organisaties en bedrijven. Door de nieuwe regels sta je sterker in het beschermen van je privacy. Niet alleen online maar ook offline. Zo mag je je gegevens inzien, laten wijzigen of in sommige gevallen laten wissen.

Voor bedrijven, scholen, zorginstellingen en overheden is het zo dat zij verplicht zijn om zorgvuldig om te gaan met je persoonsgegevens en duidelijk moeten informeren welke persoonsgegevens zij verzamelen, opslaan en wat ze met jouw persoonsgegevens doen. Ook moeten ze een privacy-administratie bijhouden.

» Waar heb je precies recht op? Lees het op de website van de Autoriteit Persoonsgegevens

Meer informatie over de privacywet:

Wat is de Autoriteit Persoonsgegevens (AP)?

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is toezichthouder op het verwerken van persoonsgegevens. AP houdt toezicht op de naleving van de wettelijke regels voor de bescherming van persoonsgegevens en adviseert over de nieuwe regelgeving.

Meer weten?

Wil je meer informatie, dan helpen deze organisaties je op weg.

Website met tips, trics en uitleg om veilig te internetten

Kleinkunstig biedt workshops aan voor het onderwijs.

Manage jouw online identiteit

Aware Online zorgt bij verschillende doelgroepen voor bewustwording op het internet

Publieke ict-partner voor het onderwijs