Hoeveel weet jij eigenlijk over (sociale) media? Wat is het verschil tussen een cookie en een cloud? Hoeveel verdienen YouTubers? En mag je een foto van je vrienden zomaar op internet plaatsen?
WIJS magazine werd ontwikkeld door VodafoneZiggo i.s.m. Mediawijsheid.nl (Netwerk Mediawijsheid) en Veiliginternetten.nl (ECP). Lees hem hier of haal hem op bij de bibliotheek. Onderwijs- en opvoedorganisaties kunnen WIJS hier kosteloos bestellen zolang de voorraad strekt. Op deze pagina vind je meer uitleg bij de antwoorden van de quiz op pagina 48.
1. Heb je een bericht op sociale media gepost? Dan wil je vaak checken of je al likes hebt gekregen. Want een like doet wat met je lichaam. Wat doet het krijgen van een like met je?
a. Je hersenen maken het anti-stresshormoon laxatine aan
b. Je hersenen geven adrenalinestootjes die je een fijn gevoel geven
c. Een like zorgt voor extra zuurstof in het cerebellum, dat zijn de kleine hersenen
Volgens neurowetenschappers activeren likes op sociale media het genotscentrum in je hersenen. Er worden drie stofjes aangemaakt: adrenaline, endorfine en dopamine. Deze stofjes hebben een verslavende werking. Je wilt er meer van! Niet zo gek dus dat we steeds opnieuw naar de telefoon grijpen.
» Tip! Deze special van NOS legt goed uit hoe je telefoon je onder de duim heeft.
» Hoe houd je sociale mediagebruik leuk en positief? Bekijk het dossier
2. Welke stelling over cyberpesten is waar?
a. Het percentage mensen dat online wordt gepest, is vorig jaar verdubbeld
b. Er wordt meer offline dan online gepest
c. Jongeren onder de 18 worden online 4 keer zo vaak gepest als 65-plussers
Er wordt offline meer gepest dan online. Zo vindt bijvoorbeeld 80% van alle pesterijen in het voortgezet onderwijs offline plaatst. Verder blijkt uit diverse onderzoeken van het CBS dat het percentage dat online gepest wordt de afgelopen jaren ongeveer gelijk is gebleven en dat jongeren onder de 18 ongeveer 9 keer zo vaak worden gepest als 65-plussers.
» Dit kun je doen tegen online pesten
3. Emoji’s zijn populairder dan ooit! Maar hun betekenis is niet altijd duidelijk. Weet jij wat deze emoji betekent?
a. Lollig
b. Oen
c. Veel geluk
Het Japanse woord voor poep (unko) heeft dezelfde klank als het Japanse woord voor geluk (oen), vandaar de lachende drol. 72% van de mensen denkt dat de emoji ‘poep’ betekent, onderzocht emoji-expert Lilian Stolk.
4. Wat houdt bij wat jij op internet allemaal doet?
a. Een cookie
b. Een virus
c. Een cloud
5. Zwakke wachtwoorden kunnen vervelende gevolgen hebben. Wat is het beste wachtwoord?
a. Sophi@2006
b. Iklustwel3zakkenchips!
c. Vitaminepreparaat
Een wachtwoord is het sterkst als het bestaat uit een korte zin. Die is voor jou makkelijk te onthouden en voor een hacker onmogelijk om te kraken. Gebruik geen bestaande woorden als wachtwoord, hackers gebruiken een computerprogramma dat in enkele seconden alle woorden uit het woordenboek controleert.
Verder moeten er minimaal een hoofdletter, een kleine letter, een cijfer en een bijzonder teken – zoals een @ of een ! – in staan.
» Tip! Op de jeugdwebsite HoeZoMediawijs.nl leren kinderen stap voor stap hoe ze een sterk wachtwoord kunnen maken.
» Meer weten over veilig internetten? Bekijk het dossier Cybersecurity
6. Als je een aantal uren per dag bezig bent met je smartphone en/of tablet heb je grote kans dat je later:
a. Dik wordt
b. Last krijgt van trillende handen
c. Een bril moet dragen
Hoe dat werkt, zie je in het filmpje hieronder. De 20-20-2-regel is een handig ezelsbruggetje dat zorgt voor voldoende afwisseling. Na 20 minuten op een scherm, neem je een pauze van 20 seconden. Kijk even in de verte. En ga elke dag minstens 2 uur naar buiten, dan kijk je automatisch verder weg. Dat is goed voor je ogen. Hier lees je meer over gezond mediagebruik. Ook voor kinderen en jongeren zijn er tips.
Trouwens, ook van lezen kun je eerder bijziend worden. Eigenlijk van alles dat je te dicht op je ogen houdt.
7. YouTubers praten niet graag over geld. Hoeveel verdient een gemiddeld bekende YouTuber per maand met 100.000 abonnees en ongeveer 1 miljoen views?
a. 2.500 euro
b. 5.000 euro
c. 8.000 euro
In het artikel Zo veel geld verdien je in Nederland als YouTuber zocht NOS Mashup uit hoe de inkomsten van YouTubers zijn opgebouwd. Ze verdienen niet alleen aan de advertenties (voor en na hun video), maar vooral aan gesponsorde video’s en merchandise. Als je alles bij elkaar optelt, kom je voor een gemiddelde YouTuber van 100.000 abonnees en ruim een miljoen views per maand uit op maximaal 2.500 euro.
» Zo ga je met elkaar in gesprek over YouTube
8. Hoeveel jongeren tussen de 12 en de 17 jaar hebben weleens een sexy foto (of filmpje) van zichzelf naar iemand gestuurd?
a. 1 op de 15
b. 1 op de 7
c. 1 op de 3
Bron: 1 op de 15 jongeren online uit de kleren – NOS
» Online flirten, daten en experimenteren kan heel leuk zijn. Maar sexting en online porno brengen ook risico’s met zich mee. Hoe zorg je dat online seksualiteit leuk blijft? Bekijk het dossier Sexting.
9. Bij veel sociale media, zoals Instagram en Facebook, kun je je profiel openbaar maken of niet. Hoe staat dit standaard ingesteld?
a. Alles wat je deelt is privé en alleen te zien door jouw vrienden of de mensen die je volgen
b. Alles wat je deelt is te zien door alle mensen die ook op Facebook of Instagram zitten
c. Alles wat je deelt is openbaar en door iedereen op internet te zien
Als je je foto’s op internet niet afschermt, kan iedereen ermee aan de haal gaan. Zet je profiel op privé en bedenk dat je profielfoto altijd zichtbaar is.
» Wat deel je wel en niet online? Bekijk het dossier Privacy
Mag het meisje dat de selfie maakt deze zomaar op internet zetten?
10. Bekijk deze foto. Mag het meisje dat de selfie maakt deze zomaar op internet zetten?
a. Ja, ze heeft de foto zelf genomen dus ze mag zelf weten wat ze ermee doet
b. Ja, iedereen op de foto poseert, dus daarmee geven ze toestemming
c. Nee, ze moet eerst toestemming vragen aan de anderen op de foto
Het auteursrecht beschermt ook je portretrecht. De meisjes op deze foto poseren, dus daarmee geven ze toestemming voor het maken van de foto. Maar niet automatisch ook voor publicatie. Als je ongevraagd foto’s van iemand publiceert op internet, loop je het risico om andermans belang te schaden.
» Tip! Je leest er meer over in ons dossier auteursrecht (voor volwassenen) of de website auteursrechtvoorjou.nl (voor kinderen).
11. Het Jeugdjournaal nam haar kijkers elk jaar flink in de maling met een goede 1-april grap, maar daar zijn ze mee gestopt. De reden? Ze hebben een voorbeeldfunctie, en vanwege de grote hoeveelheid nepnieuws tegenwoordig willen ze dat kinderen weten dat zij altijd op het Jeugdjournaal kunnen vertrouwen.
a. Waar
b. Niet waar
In 2017 liet het Jeugdjournaal in deze reportage weten te zullen stoppen met hun beroemde 1-april grappen. Maar ook dit bleek een 1-april grap.
» Weet jij een nepbericht te herkennen?
Ken je de MediaDiamant al? Deze handige wegwijzer gaat in op vijf kanten die samen de belangrijkste onderdelen van mediaopvoeding vormen: Plezier, Inhoud, Samen, Veilig en Balans. Inclusief knipvel om je eigen MediaDiamant te knippen en vouwen.
Op Mediawijsheid.nl vind je tientallen thematische dossiers over mediawijsheid: van gamen tot kunstmatige intelligentie, en van programmeren tot sexting. Hierin lees je het laatste nieuws, kun je filmpjes bekijken en klik je door naar organisaties die je verder helpen. Ook handig voor thuis en in de klas: op de jeugdwebsite HoeZoMediawijs.nl kunnen kinderen en jongeren zélf aan de slag.